अलीकडच्या काही दिवसांमध्ये आपण Vegan Milk म्हणजेच शाकाहारी दूध याबाबत खूप ऐकले असले. तेव्हा आपल्या मनात खूप प्रश्न निर्माण झाले असतील जसे शाकाहारी दूध म्हणजे काय? व ते कसे बनते? त्याचे प्रकार कोणते? ते आपल्या शरीराला पोषक आहे का?
जर आपल्याला सुद्धा अश्या प्रकारचे बरेच प्रश्न उद्भवत असतील तर हा लेख आपल्या साठी आहे.
या लेखामध्ये आम्ही खालील विषयांवर चर्चा करणार आहोत:
- शाकाहारी दूध म्हणजे काय? व ते कसे बनते?
- किती प्रकारचे शाकाहारी दूध उपलब्ध आहेत?
- शाकाहारी दुधाचे आपल्याला होणारे फायदे आणि तोटे.
अनुक्रमणिका
शाकाहारी दूध म्हणजे काय? ते कसे बनते?(What is vegan milk? How it made? What is vegan milk made of?)
शाकाहारी दूध (विगन मिल्क), ज्याला वनस्पतींचे दूध आणि नट दूध (शेंगदाण्यापासून बनलेले) असेही म्हटले जाते, हे एक प्रकारचे डेअरी दुधाला पर्यायी म्हणून वापरले जाणारे पेय आहे जे शेकडो काळापासून विविध कारणांमुळे जगाच्या विविध भागात वापरले जात आहे.
लैक्टोज किंवा डेअरी दुधाची एलर्जी यासारख्या आरोग्या कारणांमुळे काहींनी याची निवड केली आहे.
तर काहींनी त्याद्वारे मिळणाऱ्या पौष्टिक फायद्यासाठी ते प्यावे असेही हल्ली डॉक्टर लोक सांगतात.
अलीकडे, जसजसे जगात बरेच लोक शाकाहारीकडे वळत आहेत.
डेअरी दुधामुळे एखाद्या व्यक्तीच्या आरोग्यास होणारी हानी लक्षात घेऊन परिणामी, वनस्पती-आधारित दुध आणखी लोकप्रिय होत आहेत आणि विशेष बाब म्हणजे प्रत्येकासाठी आवडीचे प्रकार आणि फ्लेवर्स यामध्ये उपलब्ध आहेत.
शाकाहारी दुधाचे किती प्रकार आहेत? (Types of Vegan Milk?)
1.सोया दूध
सोया दूध हा बर्‍याच काळापासून शाकाहारी दुधामध्ये महत्वाचा आणि जुना पर्याय आहे. सर्व वनस्पती दुधापैकी सोया दूध हे पौष्टिकतेच्या बाबतीत गायीच्या दुधासारखे असू शकते. यामध्ये कॅलरी कमी असून प्रथिने आणि कॅल्शियम या दोहोंचा हा एक उत्तम स्त्रोत आहे.
सोया दूध स्वयंपाक आणि बेकिंगसाठी उत्कृष्ट आहे. हे बहुतेक रेसिपीमध्ये गाईच्या दुधाला पर्याय म्हणून वापरले जाऊ शकते आणि हे दूध उच्च तापमानात देखील स्थिर राहू शकते त्यामुळे स्वादिष्ट पदार्थ बनवताना आपण या दुधाचा वापर करू शकता.
चहा आणि कॉफीसाठी सोया दूध उत्कृष्ट आहे.
2. बदाम दूध
वनस्पती-आधारित दूधामधील बहुधा सर्वात लोकप्रिय बदामाचे दूध आहे. या शाकाहारी दुधात प्रथिने कमी असू शकतात, पण यामध्ये भरपूर जीवनसत्त्वे आणि व्हिटॅमिन ई सारख्या इतर पोषक घटकांचा समावेश आहे.
बदामांच्या दुधात विविध अँटिऑक्सिडेंट्स असतात जे कर्करोग आणि हृदयरोगासारख्या असंख्य आजारांपासून बचाव करू शकतात.
याव्यतिरिक्त, घरगुती बदामाच्या दुधात कॅल्शियमचा खरोखर चांगला स्रोत होण्याची क्षमता असते व ते पेय तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या बदामांच्या संख्येवर आधारित आहे.
बदाम दुध एक प्रकारचे पेय आहे जे आपण पिऊ शकता किंवा स्मूदीज, शेक, चहा आणि कॉफीमध्ये वापरू शकता.
गोड आणि चवदार पदार्थ बनवताना देखील हे दूध वापरले जाऊ शकते, तथापि, काही लोकांच्या मते, बदामांचे दुधामध्ये थोडासा गोडवा असतो आणि म्हणून केक बनवताना ते अधिक वापरण्यास प्राधान्य देतात.
3.काजू दूध
काजूचे दूध हे शाकाहारी दुधांमध्ये अगदी अलिकडे आले आहे.
यामध्ये फॅटचे प्रमाण अधिक असते आणि ज्यांना मधुमेह आहे त्यांच्यासाठी हे दूध फायदेशीर ठरू शकते पण यामधून होणाऱ्या कार्बोहायड्रेटच्या सेवनावर लक्ष्य असणे आवश्यक आहे .
या शाकाहारी दुधामध्ये अतिशय क्रीमयुक्त सुसंगतता आहे जी चहा आणि कॉफीमध्ये उत्कृष्ट काम करते. स्वयंपाक आणि बेकिंग मध्ये याचा चांगला वापर केला जातो.
4.तांदूळ दूध
काही लोकांना नट, सोया आणि ग्लूटेन युक्त पदार्थांची ऍलर्जी असते, अश्या लोकांसाठी तांदळाचे दुध हा योग्य पर्याय आहे.
हे इतर शाकाहारी दुधांपेक्षा पातळ आहे. हे दूध उकडलेले तांदूळ आणि पाणी एकत्र करून आणि काही साखरे सारखे पदार्थ घालून बनविले जाते.
त्याची चव गोड असते त्यामुळे आईस क्रीम बनवण्यासाठी याचा चांगला वापर होवू शकतो.
तांदूळ दुध बेकिंगमध्ये देखील वापरले जाऊ शकते.
5.नारळ दुध
नारळाचे दूध कॅनमध्ये किंवा पेय म्हणून असे दोन भिन्न प्रकारांमध्ये येऊ शकते.
जे स्वयंपाकात वापरतात ते सहसा कॅनमध्ये येतात आणि ते बेकिंगमध्ये वापरले तरी उत्तम काम करते.
कढीपत्ता, सूप, स्टू, सॉस, स्मूदी, पुडिंग्ज आणि अगदी आईस्क्रीम सहित बर्‍याच प्रकारच्या पाककृतींसाठी नारळाचे दूध उत्तम आहे.
दरम्यान, पिण्यासाठी वापरले जाणारे दूध पातळ असते जे चहा, कॉफी आणि तृणधान्यांसाठी योग्य आहे.
शाकाहारी दूध आपल्या आरोग्यासाठी अधिक चांगले कसे असू शकते?(Is vegan milk healthy? How Vegan Milk May Be Healthier For You?)
- शाकाहारी दूधामध्ये कॅल्शिअमचे प्रमाण किती असते?(calcium in vegan milk?)
शाकाहारी लोक सर्व दुग्धजन्य पदार्थ टाळतात व त्यामुळे कॅल्शियमचे पुरेसे प्रमाण मिळणे अवघड आहे असे जर आपल्याला वाटत असते तर ते चुकीचे आहे.
खरं तर, शाकाहारी असून सुद्धा पुरेसे कॅल्शियम मिळविणे अगदी सोपे आहे. याचा एक भाग म्हणजे शाकाहारी दुध.
बरीच व्यावसायिक वनस्पती दुधामध्ये डेअरी दुधापेक्षा 50 टक्के जास्त कॅल्शियम असते असा दावा केला गेला आहे.
कॅल्शियम हे एक महत्त्वाचे पोषक तत्व आहे जे निरोगी हाडे, दात, मज्जासंस्था, तणाव कमी करण्यास आणि रक्तदाब कमी करण्यास जबाबदार आहे.
याव्यतिरिक्त, काही दुग्धजन्य पदार्थाच्या आम्ल स्वभावामुळे आपल्या हाडांमधील कॅल्शियम कमी झाल्याची नोंद देखील झाली आहे, ज्यामुळे अस्थिरोग होऊ शकतो.
- कोणत्या शाकाहारी दुधामध्ये साखरेचे प्रमाण कमी असते?(Which plant milk has least sugar?)
शाकाहारी दुधाचे प्रकार गोड आणि साखरे शिवाय अश्या दोन्ही प्रकारात आढळतात.
साखर विरहित दुधामध्ये विशेषत: नैसर्गिकरित्या शेंगदाणे आणि बियाण्यापासून निर्माण होणारी साखर अल्प प्रमाणात असते, याउलट, एका कपमध्ये गाईच्या दुधामध्ये 13 ते 16 ग्रॅम साखर असू शकते.
डेअरी दुधामध्ये लैक्टोज असते म्हणजेच नैसर्गिक साखर असते. हे पाचन समस्या, ऍलर्जी आणि कधीकधी अगदी रक्तातील साखरेच्या समस्यांसह अनेक शारीरिक समस्यांचे कारण म्हणून ओळखले जाते.
शाकाहारी दुधामध्ये साखरेचे कमी प्रमाण आपल्या रक्तातील साखरेसाठी योग्य असू शकते आणि यामुळे ग्लुकोजमध्ये वाढ होऊ शकत नाही.
- शाकाहारी दूध पचविणे सोपे आहे का? (vegan milk is easy to digest?)
आपण पचनासाठी योग्य अश्या गोष्टी आपल्या आहारात जोडणार असाल तर शाकाहारी दुध हा एक उत्कृष्ट पर्याय असू शकेल.
डेअरी दुधामुळे होणाऱ्या पचनाच्या समस्या आपण खूप वर्षांपासून अनुभवत आहे, विशेषत: त्यात असलेल्या दुग्धशर्करामुळे होणारे आजार खूपच आहेत .
हे असे आजार असून आश्चर्यकारकपणे जगाच्या जवळपास 75% लोकसंख्येला त्याचे अनुभव आले असल्याचे म्हटले जाते.
यामुळे डेअरी दुध बंद करून वनस्पती आधारित किंवा शाकाहारी दूध वापरणे आपल्यासाठी योग्य ठरू शकते.
- शाकाहारी दुधामध्ये कॅलरीज किती असतात? (Calories in vegan milk?)
आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे वनस्पती-आधारित शाकाहारी दूध केवळ चवदार नसते तर त्यातील कॅलरीज देखील कमी असतात.
बाजारात स्किम आणि फॅट-फ्री प्रकारात दुध उपलब्ध आहेत, तरीही शाकाहारी दुधात कमी कॅलरी असू शकतात.
उदाहरणार्थ, सोया दुधात दर 100 मिलीमध्ये 26 कॅलरीज असतात. त्या तुलनेत गायीच्या दुधात प्रति मि.ली. मध्ये 63 कॅलरीज असतात. (Is vegan milk better than cow milk?)
शाकाहारी दुधाचे तोटे काय आहेत? (Cons of Vegan Milk?, Vegan Milk disadvantages?)
- प्रोटीन आणि फॅटच्या बाबतीत सोया दूध आणि डेअरी दूध सारखेच आहेत परंतु यामध्ये कॅलरीचे प्रमाण जास्त आहे. जर कोणी वजन कमी करण्यासाठी डाएट वर असेल तर त्यांच्यासाठी हा योग्य पर्याय नाही.
- तांदळाच्या दुधामध्ये इतर वनस्पतीजन्य दुधांपेक्षा कार्बोहायड्रेट्सचे प्रमाण 3-4 पटीने अधिक असते. हे मधुमेहासाठी चांगले असू शकत नाही, ज्यामुळे अचानक साखरेचे प्रमाण वाढते.
- बदामाचे दूध लहान शिशुंसाठी योग्य नसते, कारण ते आईच्या दूधासारखे पोषक नसते.
गायीचे आणि म्हैशींचे दूध वापरणे बंद करण्याची वेळ अजून तरी आलेली नाही आणि बंद करण्यासाठी असे कोणते महत्वाचे कारणही नाही. आमचा हेतू हा फक्त आपल्या पर्यंत योग्य माहिती पोहचवणे हाच आहे.
सोया दूध, बदामाचे दूध, काजूचे दूध, तांदळाचे दूध आणि नारळाचे दूधासारखे जगभरात अनेक प्रकारचे शाकाहारी दूध उपलब्ध आहे.
शाकाहारी दूध हे डेअरी दुधाचा तंतोतंत पर्याय म्हणून वापरले जाऊ शकत नाही, परंतु या दुधाचे देखील बरेच आरोग्य फायदे आहेत.
शाकाहारी दुधामध्ये अधिक प्रमाणात कॅल्शियम असू शकते जे आपल्यासाठी अधिक चांगले आहे, साखरेचे प्रमाण देखील कमी असू शकते, पचन करणे सोपे आहे.
म्हणून, पुढच्या वेळी डेअरी दुधाच्या ऐवजी, वनस्पती-आधारित शाकाहारी दुधाचा पर्याय वापरून पाहणे, हे आश्चर्यचकित होऊ शकते.
आपण या लेखा सारखेच आणखी काही लेख बघु शकता, त्यासाठी खाली दिलेल्या लेखावर क्लिक करा,
हे हि वाचा –
- क्रिप्टोकरन्सी इतकी ऊर्जा का वापरतात?
- देशात कोरोना काळात रुग्णालये SOS संदेश का पाठवत आहेत?
- नियमित व्यायामामुळे गंभीर कोविड आजारा पासून बचाव होण्यास मदत होते का?
- क्रिप्टोकरन्सी म्हणजे काय?
आपल्याला या लेखाबद्दल काही शंका असल्यास किंवा त्यामध्ये थोडी सुधारणा झाली पाहिजे असे आपल्याला वाटत असल्यास, यासाठी आपण खाली कंमेंट लिहू शकता.
आपल्याला ह्या पोस्ट मधून किंवा इतर काहीही नवीन शिकायला मिळाले असेल आणि हे आपणास आवडत असल्यास कृपया फेसबुक, ट्विटर आणि व्हाट्सअप्प सारख्या इतर सोशल मीडिया साइट्ससारख्या सोशल नेटवर्क्सवर हे पोस्ट share करा.
आणि अश्या पद्धतीच्या नवनवीन माहितीसाठी उजव्या बाजूस दिलेल्या घंटे (Bell) वर क्लिक करा म्हणजे आमचा प्रत्येक नवीन लेख सगळ्यात पहिला तुम्हाला वाचता येईल आणि तोहि पूर्णपणे मोफत.
वाचा आणि आनंदी रहा ! धन्यवाद !